"Ông thương gia" của nông dân

Ông Hồ Đại Nam (áo mầu) đi đón bò ở cửa khẩu

“Ông thương gia” ấy có vóc dáng nhỏ nhắn, trắng trẻo như thư sinh nhưng lại nhận được nhiều lời khen là giỏi “chịu đựng”, sẵn sàng đương đầu với “sóng gió”…để mang lại cho công ty mỗi năm trên dưới 4 tỉ đồng lợi nhuận ... Người đó là Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thương mại Quảng Trị- Hồ Đại Nam

“Hội nghị Diên Hồng” về ... sắn

Anh cho biết, mấu chốt thành công của doanh nghiệp chính là biết đa dạng hóa ngành nghề, chủ động vạch kế hoạch, không chờ đợi, ỷ lại…Đầu ra của khâu này là đầu vào của khâu kia, từ đó giúp giảm giá thành, tăng lợi thế cạnh tranh. Biết thế, nhưng như anh nói, mọi sự thay đổi đều không dễ dàng, thậm chí còn dẫn đến nhiều nghi ngờ. Chẳng hạn như khi nghiên cứu về thị trường Trung Quốc, anh và một số đồng nghiệp cùng nhận định, Trung Quốc có tốc độ công nghiệp hóa rất nhanh; nguyên liệu tinh bột sắn rất cần trong nhiều lĩnh vực chế tạo sẽ thiếu trầm trọng, trong khi đó ở Lao Bảo, đất đai màu mỡ, sự “lệch pha” về thời tiết “đông nắng, tây mưa” ở khu vực này rất thuận lợi để xây dựng vùng nguyên liệu sắn ở cả hai bên sông Sêpôn (Việt- Lào), đảm bảo sắn nguyên liệu cung cấp đủ cho nhà máy suốt năm chứ không phải chỉ làm nửa năm như một số nhà máy khác. Thế là, ý tưởng được đưa ra bàn bạc công khai toàn công ty như “Hội nghị Diên Hồng”. Khi đưa ra bàn thảo, nhiều ý kiến cho là quá bạo gan khi công ty lâu nay chỉ quen kinh doanh theo kiểu chạy chợ, sống nhờ vào các “phi vụ”, nay lại đầu tư vào công nghiệp, một lĩnh vực hoàn toàn mới. Đã vậy, vốn lại khá nhiều, một lúc bỏ ra những 20 tỉ, nếu “vỡ” là phá sản. Thế nhưng, chưa đến hai năm đi vào hoạt động, diện tích trồng sắn không ngừng được mở rộng từ hơn 1.000 ha ban đầu nay đã tăng lên gần 5.000 ha, năng suất đến 40tấn/ha. Nhà máy đã được lãnh đạo tỉnh Quảng Trị đánh giá “là dự án công nghiệp tốt nhất”, góp phần thiết thực trong xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm cho hơn 400 lao động và cả nghìn hộ dân các dân tộc vùng biên giới Việt- Lào, giúp nhiều dịch vụ phát triển, sản phẩm xuất khẩu 100%, mang về cho địa phương hơn 4 triệu USD/năm. Ông Nguyễn Ngọc Sắt - Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa còn cho rằng, đây là nhà máy “hai giảm”. Đó là nhờ có nhà máy mà tỉ lệ sốt rét và tỉ lệ trẻ em bỏ học giảm, trẻ em có điều kiện đến trường...Sự nghi ngờ của nhiều người đã mất đi khi thấy hiệu quả của dự án rất cao, từ công suất 60 tấn sản phẩm/ngày đã nâng lên 90 tấn/ngày và bây giờ là 150 tấn/ngày (tương đương 600 tấn sắn tươi/ngày), nhãn hiệu tinh bột sắn Sêpôn Trapioca nằm trong nhóm 5/40 sản phẩm được khách hàng đánh giá có chất lượng tốt. Từ thị trường Trung Quốc, bây giờ tinh bột sắn của Quảng Trị đã đến nhiều nước trên thế giới... Hiệu quả đến nỗi, Phó Thủ tướng thường trực CHDCND Lào-ông Thom Lung, tỉnh trưởng các tỉnh Champaxắc, Savanakhet... đều đề nghị Công ty Thương mại Quảng Trị sang đầu tư ở các địa phương này 3 nhà máy tinh bột sắn nữa và doanh nghiệp đang trên tư thế sẵn sàng...

“Bà đỡ” của nông dân

Thành công từ Nhà máy tinh bột sắn, giúp người dân 7 xã Vùng Lìa từ chỗ không sống nổi trên mảnh đất của mình đã ngày trở nên khấm khá nhờ cây sắn, Công ty Thương mại Quảng Trị tiến thêm một bước nữa để giúp người dân vùng sâu vùng xa bằng cách xây dựng mô hình “Chợ nông sản kiêm cửa hàng” ở một số cụm xã . Ở đó, Công ty đầu tư xây dựng chợ, bán hàng chính sách và những sản phẩm khác của công ty, đầu tư thêm 30 xe tải chở hàng tạo nên mô hình khép kín: Dân bán nông sản thu được tiền và dùng tiền đó mua lại hàng của công ty. Hàng của dân, nếu sắn tươi thì đưa vào nhà máy, nếu sắn khô thì mang xuất khẩu. Trong đó, năm 2009, ngoài một số điểm cụm xã thì điểm chợ A Túc, Hướng Phùng (huyện Hướng Hóa)...đã khai trương, đem thêm niềm vui mới cho bà con các dân tộc.

Sau thành công của cây sắn, trăn trở với khó khăn của huyện Đăkrông, một trong 61 huyện nghèo của cả nước, anh Hồ Đại Nam lại cùng chuyên viên lao vào thử thách mới với “cây ngô lai” khi cho rằng nước ta là nước nông nghiệp, thế mà thức ăn gia súc lại phải nhập ngoại. Nghiên cứu giống ngô, điều kiện thổ nhưỡng ở vùng núi Đăkrông anh thấy hoàn toàn phù hợp, thế là đầu tư giống, kỹ thuật, vận động nông dân chăm bón. Kết quả bất ngờ: vụ đông xuân 2009, 500ha ngô lai trồng thử nghiệm cho năng suất 6 tấn/ha, vụ hè thu tăng lên 600ha và hiện nay đã tăng lên trên 1.000ha. Sản lượng làm ra được Công ty thu mua hết 100%. Bà con nông dân lần đầu tiên nhờ cây ngô mà bỏ túi được từ 25- 30 triệu đồng/ha, gấp mấy lần cây lúa, mừng chảy nước mắt.

Không dừng lại ở đó, thấy vùng núi Hướng Hóa chuối mọc thành rừng, vào mùa giá chuối xuống thấp, bán rẻ như cho, chuối bán xong thì thân chuối bị đốn hạ, có ngày cả trăm tấn cây bị vứt bỏ, “ông thương gia” lại lao vào cuộc “phiêu lưu” mới với đề án phát triển đàn bò thịt tận dụng những sản phẩm vứt bỏ kia thành thức ăn chăn nuôi. Anh nghiên cứu thấy nhu cầu về thịt bò trong nước ngày càng tăng, từ đó đẩy giá thit lên theo. Các siêu thị, nhà hàng lớn, trong nước đã phải nhập thịt bò từ Mỹ, Australia, Argentina với giá bán từ 250 - 300 ngàn đồng/kg. Đặc biệt là từ cuối năm 2007 đến nay, tình hình nhập lậu bò thịt từ Thái Lan qua cửa khẩu Lao Bảo tăng mạnh, khoảng 15.000 con/tháng không được kiểm dịch; chứng tỏ thịt bò Thái được người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng. Vì lẽ đó, anh đã nung nấu ý tưởng tạo ra một đàn bò thịt chất lượng cao ở Quảng Trị. Giữa năm 2008, sau khi tham khảo ý kiến của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, anh đã mời các giảng viên khoa chăn nuôi Trường Đại học Nông Lâm Huế cùng qua Thái Lan, kết hợp với trường Đại học Nông nghiệp KaseSart (Thái Lan), Cục Thú y Vương quốc Thái Lan nghiên cứu chất lượng giống bò thịt Thái Lan. Trong đó, anh thích thú với 2 loại giống bò Brahman và Charolais có trọng lượng bình quân từ 700-900 kg/con, có con tới 1-1,2 tấn, tỷ lệ xẻ thịt đạt 45- 50% (tỷ lệ xẻ thịt của bò ta chỉ 30-35%) không thua kém các loại thịt bò nhập từ Mỹ, Úc. “Chấm” được, anh quyết định đầu tư mua máy ép rơm từ Thái Lan, máy nghiền thân ngô của Hàn Quốc, cùng chuyên viên mày mò thiết kế những kiểu máy liên hợp cắt thân chuối, máy nghiền vỏ lạc… Anh hồ hởi “Thế là nông dân không vứt bỏ cái gì cả, ngay thân cây chuối, vỏ lạc, bã dứa, bã sắn, lá sắn… cũng được thu mua. Rứa mới đáng công chứ!”.

Gặp anh ở cửa khẩu Lao Bảo hôm đón bò về, anh chia nhân công làm hai mũi - một sang tận Thái lan, một - ở nhà chuẩn bị chuồng trại, thức ăn cho bò. Như người nông dân thực thụ, anh chỉ cho tôi thấy: Đây là cây ngô đang ngậm sữa, nhổ về xay cả thân, quả non rồi ủ chua cho bò ăn dần. Đây là chiếc “bánh” thức ăn tinh, bao gồm lá sắn, vỏ lạc, thân cây chuối, bã dứa tất cả được xay nhỏ, trộn đều và ép thành bánh dự trữ cho bò ăn. Tất cả đều có sẵn “rẻ rề” ở vùng núi Hướng Hóa, Đăkrông này! Thức ăn là khâu quyết định chất lượng, nếu cho ăn tốt thì loại bò Thái này mỗi ngày có thể tăng trọng đến 1,3 kg.

Mới đây, tình cờ tôi lại gặp anh tại khu chăn nuôi bò lai ở Lao Bảo. Anh đang tổ chức tập huấn cho tất cả CBNV của Công ty về “10 bài học áp dụng trong chăn nuôi bò” theo tài liệu của một vị tiến sĩ nước ngoài. Anh cho biết, nuôi thử nghiệm 200 con bò đưa về từ tháng 6/2009 cho kết quả không ngờ, tỉ lệ tăng trọng trên 1kg/ngày. Do hiệu quả cao, Công ty vừa đưa về thêm 80 con nữa, kế hoạch năm 2010 sẽ tăng lên 1.000 con nuôi tập trung; tiếp đó sẽ phát triển lên 5.000 con đưa về cho dân nuôi, Công ty hướng dân kỹ thuật, cung cấp thức ăn… Thế là cả Công ty lẫn bà con nông dân đều được nhờ! Hơn thế nữa, tiếng lành “ông thương gia” của nông dân tiếp tục vang xa, nhiều doanh nghiệp tận Hà Nội, Hà Giang, Đăk Nông, Đăk Lắc, Cần Thơ, Vũng Tàu, Quảng Nam… đã tìm đến anh liên hệ mua bò giống, học hỏi kinh nghiệm để mong cải tạo giống bò ở địa phương mình. Anh không nề hà, vì “cứ làm lợi cho nông dân là mình không dấu nghề!”

Hiện nay anh lại đang bước vào hướng “phiêu lưu” mới cùng với bà con nông dân khi thấy thân, lá, rơm, rạ nhiều loại cây còn đang bỏ hoang phí. Chỉ riêng phân bò mỗi năm cũng thu được trên 300 tấn. Anh vẽ bài toán: Các thứ ấy trộn chung lại sẽ chế biến thành phân vi sinh chất lượng cao, phục vụ lại cây sắn, cây ngô mà giá thành lại rẻ, chỉ khoảng 1 triệu đồng/tấn, trong khi đó, các nhà cung cấp hiện nay đang “hét” giá 7- 10 triệu đồng/tấn nhưng chất lượng lại không tốt bằng. Có Nhà máy chế biến phân vi sinh tại chỗ, người nông dân được lợi hơn rất nhiều. Được thu mua phân, phế phẩm… Tất cả đều giúp nông dân hái ra tiền!

Anh lại vẽ, khi đàn bò thịt phát triển để tiêu thụ cho bà con nông dân, Công ty sẽ đầu tư lò mổ hiện đại, kho lạnh; qui hoạch chợ phiên trâu bò; xây dựng đăng kí thương hiệu bò Hướng Hóa…

Ai biết rằng, với cách làm hướng về nông thôn, nông dân, trong 2 năm 2004 - 2005, khi hàng loạt doanh nghiệp rơi vào cảnh thua lỗ, phá sản thì Công ty TM Quảng Trị lợi nhuận trên 4 tỉ đồng/năm. Bình quân 5 năm qua (từ 2004 đến nay) tổng doanh thu, lợi nhuận tốc độ tăng trưởng đạt trên 30%/năm; giá trị tài sản cố định từ 5 tỉ năm 2005 đến năm 2010 trên 170 tỉ đồng, dự kiến đến 2015 trên 300 tỉ đồng; bổ sung vốn kinh doanh trên 15 tỉ đồng; thu nhập người lao động từ 700.000 đồng/người/tháng đến nay tăng trên 2,5 triệu đồng/người/tháng... Với những cống hiến đó, “ông thương gia” được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc. Về phía Công ty, ngoài Huân chương Lao động hạng Nhất, năm 2010 này, được Hội đồng Thi đua khen thưởng tỉnh Quảng Trị quyết định đưa vào danh sách phấn đấu trở thành “Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới”

Nói về những thành công của “ông thương gia” của nông dân, bác Lê Ngọc Uynh- Trưởng ty Thương nghiệp đầu tiên của Quảng Trị ngày mới giải phóng- nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Trị Thiên đã tóm gọn lại bằng một nhận xét: Trong cơ chế thị trường có khá nhiều doanh nghiệp quay lưng với nông dân, chỉ lo đi buôn, đi đánh quả, vậy mà vẫn có những doanh nghiệp như Công ty Thương mại Quảng Trị, như Giám đốc Hồ Đại Nam, vẫn tự nguyện làm “bà đỡ” của nông dân!